โรคภูมิแพ้

คือ สารที่หากได้รับหรือสูดดมเข้าทางเดินหายใจอย่างต่อเนื่อง หรือได้รับในปริมาณมาก ๆ อาจทำให้เกิดอาการระคายเคือง หรือทำอันตรายต่อเยื่อบุทางเดินหายใจ และเป็นปัจจัยส่งเสริมให้อาการจมูกอักเสบกำเริบ อาการหอบกำเริบ หรือควบคุมอาการไม่ได้ รวมถึงมีความสัมพันธ์กับการอักเสบของหลอดลม การติดเชื้อในทางเดินหายใจมากขึ้น ประสิทธิภาพการทำงานของปอดลดลง และทำให้หายใจลำบากมากขึ้น

ตัวอย่างของสารระคายเคืองทางเดินหายใจ

• สเปรย์น้ำหอม สเปรย์ฉีดผม สเปรย์ปรับอากาศ ยาฆ่าแมลง ยาดับกลิ่น
• ควันจากการประกอบอาหาร
• ควันธูป ควันบุหรี่
• ก๊าซจากการเผาไหม้ของน้ำมันชื้อเพลิงรถยนต์ และเครื่องจักร
• ฝุ่นละอองขนาดเล็กที่ลอยในอากาศ ที่เกิดจากการกระจายของดินทราย ควัน การเผาไหม้ของเชื้อเพลิงจากท่อไอเสียรถยนต์ เป็นตัน

การหลีกเลี่ยงสารระคายเคืองทางเดินหายใจ

• หลีกเลี่ยงการอยู่ในบริเวณที่มีสารระคายเคือง เช่น ควันธูป ควันบุหรี่ ควันจากการเผาไหม้ สเปรย์ น้ำยา หรือสารที่มีกลิ่นแรง เป็นตัน
• ควรใช้เตาที่มีควันภายนอกบ้าน หรือบริเวณที่มีอากาศถ่ายเทได้สะดวก
• ควรใช้ผ้าปิดปากและจมูก ถ้าไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้หรือเมื่อออกนอกบ้าน

ผู้ป่วยที่เป็นโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้จะมีปัญหาเรื่องการปรับตัวของเยื่อบุจมูก คือ จมูกจะไวต่อการเปลี่ยนแปลงของอากาศ ปรับตัวไม่ค่อยได้ ไม่ว่าจะเป็นอากาศร้อนหรือเย็น ความชื้นของอากาศ ตลอดจนกลิ่นฉุน สิ่งระคายเคืองต่าง ๆ ซึ่งมักเรียกกันว่า โรคแพ้อากาศ โรคนี้พบได้ทุกเพศทุกวัย พบประมาณร้อยละ 20 ของประชากรทั้งหมด ซึ่งผู้ป่วยประมาณร้อยละ 70 จะมีอาการก่อนอายุ 30 ปี

แพ้อากาศ จะมีอาการจาม คัดจมูก น้ำมูกไหล คันจมูก ชอบขยี้จมูกจนเกิดรอยบริเวณสันจมูก มีเสมหะในคอ เลือดกำเดาไหลบ่อย และอาจพบอาการคันตา แสบตา น้ำมูกไหล คันหู หูอื้อ ผู้ป่วยมักมีอาการดังกล่าวเวลาสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ และความชื้นในอากาศ

โรคแพ้อากาศ VS ไข้หวัด

ไข้หวัด จะมีอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล ช่วงแรกจะน้ำมูกจะใส ต่อมาน้ำมูกข้น ระยะเวลาเป็นจะนาน 3-10 วัน มีไข้หรือไม่มีก็ได้ มีอาการจามบ้าง โดยไม่มีอาการคันจมูก

โรคแพ้อากาศ จะมีอาการคันจมูก ร่วมกับน้ำมูกใส ๆ มีอาการคันตา น้ำตาไหล ไม่มีไข้ ส่วนมากมักจะมีอาการมากกว่า 2 สัปดาห์ขึ้นไป

เราควรพบแพทย์เมื่อมีอาการสงสัยว่าเป็นโรคแพ้อากาศ หรือไม่แน่ใจว่าเป็นโรคแพ้อากาศหรือไม่ เมื่อไปพบแพทย์ นอกจากการซักประวัติและตรวจร่างกายแล้ว การตรวจที่ช่วยยืนยันว่าเป็นโรคแพ้อากาศหรือไม่ และแพ้อะไรบ้าง คือ การทดสอบทางผิวหนังและการตรวจเลือด ซึ่งการตรวจเลือดจะมีค่าใช้จ่ายสูงและจะยังไม่ทราบผลทันที ปัจจุบันจึงนิยมใช้การตรวจทางผิวหนังเป็นหลัก สามารถช่วยให้ผู้ป่วยสามารถหลีกเลี่ยงจากสารก่อภูมิแพ้ ซึ่งถ้าผู้ป่วยไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาจมีภาวะแทรกซ้อน คือ โรคไซนัสอักเสบ โรคริดสีดวงจมูก และโรคหอบหืด เป็นต้น

หลักการรักษาโรคแพ้อากาศ มี 3 ลักษณะ คือ

1. การกำจัดและหลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้ และการดูแลรักษาสุขภาพตนเอง ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดของการรักษาโรคแพ้อากาศ
2. การรักษาด้วยยากินและยาพ่นจมูก
3. วัคซีนรักษาโรคภูมิแพ้

การรักษาไม่สามารถบอกได้ชัดเจนว่าต้องรักษาเป็นระยะเวลานานเท่าใด ขึ้นอยู่กับว่าผู้ป่วยสามารถหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ได้มากน้อยแค่ไหน เช่น
ในรายที่จำเป็นต้องใช้ยาพ่นจมูก ซึ่งสามารถช่วยลดอาการได้ โดยส่วนมากใช้เวลาประมาณ 1-3 เดือน
การใช้วัคซีนเพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน ใช้เวลา 3-5 ปี แล้วแต่บุคคล
โรคแพ้อากาศสามารถรักษาให้หายได้ แต่ก็มีโอกาสกลับมาเป็นอีก ขึ้นอยู่กับการหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ และความแข็งแรงสมบูรณ์ของร่างกาย

การป้องกันโรคแพ้อากาศ ต้องอาศัยความร่วมมือของทั้งผู้ป่วยและแพทย์ ในการติดตามดูแลอาการป่วยอย่างต่อเนื่อง การปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ การดูแลตนเองของผู้ป่วย และดูแลสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสม จะช่วยให้อาการของโรคทุเลาลงมากจนไม่มีอาการเลย ผู้ที่เป็นโรคแพ้อากาศสามารถดำรงชีวิตได้ตามปกติและอยู่ร่วมในสิ่งแวดล้อมเดียวกับผู้อื่นได้ ถ้าสามารถปฏิบัติตัวตามที่กล่าวข้างต้นได้

ที่มา : โรงพยาบาลศิริราช ปียมหาราชการุณย์ และ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล