Q&A ตอบคำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับโรคกระดูก
ช่วงเริ่มเปิดเทอมใหม่ เด็ก ๆ เริ่มกลับสู่โรงเรียนกัน สิ่งที่เห็นคือคุณพ่อ คุณแม่บางบ้าน จะรู้สึกว่ากระเป๋าสะพายของลูก ๆ ใหญ่และหนักมาก ถ้าใช้นาน ๆ กระดูกหลังจะคดไหม?
คำตอบ : ไม่ครับ ส่วนหากใครสนใจรายละเอียดเกี่ยวกับโรคกระดูกหลังคดในเด็ก ๆ หรือวัยรุ่น ติดตามอ่านต่อด้านล่างได้เลยครับ
Q : กระดูกหลังคด เกิดขึ้นได้อย่างไร?
A: สาเหตุที่ทำให้กระดูกหลังคดผิดรูป มีได้หลายประการ เช่น ความผิดปกติของกระดูกตั้งแต่เกิด ความผิดปกติของระบบประสาท ความผิดรูปของข้อต่อกระดูกสันหลัง เป็นต้น แต่รูปแบบของกระดูกหลังคดที่พบบ่อยที่สุดในเด็กวัยรุ่น คือ "เป็นแบบที่ไม่มีสาเหตุ (Adolescent Idiopathic Scoliosis)" ปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุการเกิดที่ชัดเจน มีการคาดเดาว่าอาจจะเกิดจากหลาย ๆ ปัจจัยเช่น
- ปัจจัยทางพันธุกรรม
- ความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง
- ความผิดปกติของระบบฮอร์โมน และระบบ metabolism
- การเจริญเติบโตของกระดูกที่ผิดปกติ
- ปัจจัยทางกลศาสตร์
- ปัจจัยจากสิ่งแวดล้อม และ lifestyle เช่นโภชนาการ การออกกำลังกาย เป็นต้น
ซึ่งมักไม่ได้มีปัจจัยใด ปัจจัยหนึ่งที่ชัดเจน ส่วนใหญ่ที่พบ มักเป็นแบบไม่รู้สาเหตุจริง ๆ ครับ
Q: กระดูกคดแบบนี้ พบบ่อยไหม มีคนอื่น ๆ เป็นแบบนี้ไหม?
A: จริง ๆ ก็มีพอสมควรครับ เพียงแต่เราอาจจะเห็นหรือไม่เห็นแค่นั้นเอง ตามรายงานวิจัย พบว่า เด็กที่มีกระดูกหลังเอียงแบบน้อยมาก ๆ ไม่เกิน 10 องศา (ดูจากภายนอก อาจไม่รู้) พบได้ถึงร้อยละ 4.5 (หมายความว่า ในห้องเรียน 1 ห้อง ที่มีเด็ก 40 คน จะมีคนที่กระดูกเอียงอยู่ 1-2 คน) อาจมีอาการเพียงไหล่ไม่เท่ากัน หรือกระดูกสะบักเอียงเล็กน้อย ซึ่งถ้าไม่ได้ตรวจหรือสังเกตดี ๆ อาจจะไม่เห็นเลยก็ได้
- แบบที่เอียงเล็กน้อย ประมาณ 10-20 องศา พบได้ร้อยละ 2-3
- แบบที่เอียงมากขึ้นหน่อย ประมาณ 20-40 องศา ซึ่งเป็นกลุ่มที่ต้องเริ่มรับการรักษาจะพบได้ร้อยละ 0.1-0.5
- แบบที่เอียงมากกว่า 40 องศา มีแนวโน้มที่อาจจะต้องรับการผ่าตัด จะพบได้ประมาณร้อยละ 0.1 (ประมาณ 1 ใน 1,000 ราย)
Q: กระดูกจะเอียงมากขึ้นไหม?
A: การเพิ่มขึ้นของกระดูกสันหลังที่คด ขึ้นกับหลายปัจจัย เช่น
- เพศหญิง มีโอกาสที่มุมจะเพิ่มขึ้นมากกว่าเพศชาย
- อายุที่เริ่มตรวจพบ ยิ่งเป็นแต่อายุน้อย ยิ่งมีโอกาสที่จะคดมากขึ้น
- จำนวน และลักษณะของการคดของกระดูกสันหลัง ซึ่งต้องประเมินจากการถ่ายภาพเอกซเรย์
การที่จะคาดการณ์ หรือประมาณได้ว่าจะคดมากขึ้นไหม จะต้องประเมินจากปัจจัยหลายอย่าง แนะนำว่าควรรับการตรวจกับแพทย์เฉพาะทางกระดูกและข้อ หรือแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูใกล้บ้าน เพื่อประเมินให้ชัดเจนขึ้นครับ
Q: ถ้าปล่อยทิ้ง จะหายเอง หรือจะเป็นมากขึ้นไหม?
A: มีทั้งสามแบบ คือ หายเอง เท่าเดิม หรือเป็นมากขึ้นครับ
- แบบที่หายเอง มีโอกาสน้อยมาก จะมีโอกาสประมาณร้อยละ 3 ในคนที่มุมน้อยกว่า 11 องศา แต่ถ้ามุมมากกว่านั้น โอกาสก็น้อยมาก ๆ ลงไปอีกครับ
- แบบที่เท่าเดิม คือในกลุ่มคนที่มุมความเอียง ยังคงน้อยกว่า 30 องศาไปเรื่อย ๆ จนกระทั่งกระดูกหยุดการเจริญเติบโต (ช่วงวัยรุ่นตอนปลาย จนถึงอายุประมาณ 20+ ปี) ความคดก็มักจะคงที่ ไม่ค่อยมีการเพิ่มขึ้นอีกต่อไปแล้ว
- แบบที่มุมจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ คือกลุ่มที่มุมความคดมากกว่า 50-75 องศา จะมีการเพิ่มของมุมมากขึ้นไปเรื่อย ๆ ประมาณ 0.75-1 องศาต่อปีครับ ซึ่งมักมีความจำเป็นของการผ่าตัดเพื่อยับยั้งความผิดรูป ไม่ให้เป็นมากขึ้นครับ
Q: การสะพายกระเป๋าหนัก เป็นสาเหตุทำให้กระดูกคดไหม?
A: จากหลักฐาน ณ ปัจจุบัน ยังไม่พบว่าการสะพายกระเป๋าหนัก หรือท่าทางของการนั่ง จะเป็นเหตุโดยตรง ที่ทำให้มีกระดูกสันหลังคด แต่หากในผู้ที่มีกระดูกสันหลังคดแล้ว การสะพายของหนัก จะทำให้ความสมดุลของกระดูกหลัง เปลี่ยนแปลงได้ง่ายขึ้น จึงแนะนำว่า หากมีกระดูกหลังคดอยู่เดิมแล้ว ไม่ควรสะพายของหนักกว่าร้อยละ 10 ของน้ำหนักตัวครับ
Q: จะรู้ได้อย่างไรว่ากระดูกหลังคดหรือไม่?
A: สามารถสังเกต และตรวจเองเบื้องต้นได้ว่ากระดูกหลังเอียง คดหรือไม่ ดูได้ที่รูปประกอบคำบรรยายเลยครับ จะแนะนำถึงวิธีการสังเกต และตรวจเบื้องต้น ให้ผู้ปกครองสังเกตลูกๆหลานๆ ได้ด้วยตัวเองครับ
ภาพที่ 1 ก้มหลัง โน้มตัวไปด้านหน้า ถ้ามีกระดูกหลังคด จะพบว่าจะมีความนูนของหลังสองข้างไม่เท่ากันหรือภาษาอังกฤษ ใช้คำว่า rib hump ครับ
ภาพที่ 2 คือท่าเดียวกัน เพียงแต่มองจากด้านหลัง จะเห็นความสูงต่ำของลำตัวได้ชัดขึ้นครับ
ภาพที่ 3 คือการใช้อุปกรณ์วัดมุม ถ้าใน smart phone หา search คำว่า scoliometer เลยครับ มีหลายแบบมาก ๆ โหลดมาแล้ว ใช้งานโดยวางทาบกับหลัง ในท่าที่ก้มอยู่ตามภาพ ถ้าปกติ หลังไม่เอียง ค่าก็จะเป็น 0 องศาครับ ปกติถ้าวัดแล้ว มีความเอียงเกิน 7-10 องศา ควรไปรับการตรวจประเมินอีกครั้งโดยแพทย์ และทำการ x-ray ครับ ถ้าพบว่า น่าจะมีกระดูกสันหลังคด แนะนำให้พบแพทย์ออร์โธปิดิกส์ เพื่อตรวจร่างกายและพิจารณา x-ray ต่อไปครับ
ศูนย์การรักษาที่เกี่ยวข้อง
แผนกเด็ก
สถานที่
ชั้น 1
เวลาทำการ
ทุกวัน : 08.00-22.00
เบอร์ติดต่อ
056-049899 ต่อ 580101